این مقاله به بررسی این پرسش میپردازد که آیا باید حقوق اخلاقی را به حیوانات و حتی ماشینهای دارای هوش مصنوعی گسترش دهیم یا خیر. در قلب این بحث، کتاب “The Moral Circle” نوشته جف سبو (Jeff Sebo) قرار دارد که استدلال میکند آگاهی (consciousness) در میان بسیاری از گونههای حیوانی رایج است و ما باید دایره اخلاقی خود را فراتر از انسانها گسترش دهیم.
نکات کلیدی مقاله:
1. حقوق حیوانات: سبو معتقد است که شواهد علمی برای آگاهی در بسیاری از حیوانات، از جمله پستانداران، پرندگان، برخی حشرات و سرپایان (مانند اختاپوسها) در حال افزایش است. او به بیانیه نیویورک درباره آگاهی حیوانی اشاره میکند که بر وجود تجربیات آگاهانه در برخی گونهها تأکید دارد.
2. لزوم اقدام بدون قطعیت علمی مطلق: سبو استدلال میکند که ما هرگز نمیتوانیم ۱۰۰٪ مطمئن باشیم که یک موجود دیگر واقعاً آگاه است، اما در مورد انسانها این فرض را میپذیریم. بنابراین، باید حداقل تا حدی با حیوانات بهگونهای اخلاقی رفتار کنیم، زیرا ممکن است آگاه باشند.
3. آزمایشهای فکری: کتاب شامل سناریوهای فکری مختلفی است، از جمله اینکه اگر یک خیریه مجبور شود بین نجات تعداد کمی فیل یا تعداد زیادی مورچه یکی را انتخاب کند، چه باید بکند؟ این پرسشها نشان میدهند که چگونه باید ارزش حیوانات مختلف را در نظر گرفت.
4. هوش مصنوعی و آگاهی: سبو همچنین به این موضوع میپردازد که در حال حاضر هیچ مدرکی برای آگاهی در هوش مصنوعی (AI) وجود ندارد، اما از نظر فلسفی نیز هیچ دلیلی وجود ندارد که هوش مصنوعی نتواند در آینده آگاه شود. بنابراین، لازم است که از همین حالا درباره نحوه رفتار با AI آگاه بحث کنیم.
5. مشکل زمانبندی این بحث: نویسنده مقاله، مایکل مارشال، این نگرانی را مطرح میکند که طرح چنین ایدههایی ممکن است در زمانی نامناسب صورت بگیرد، زیرا در بسیاری از نقاط جهان، حتی حقوق انسانها نیز در معرض تهدید است (مثلاً حقوق زنان در افغانستان یا اویغورها در چین). اما در عین حال، او استدلال میکند که شاید در چنین دورانهایی نیاز بیشتری به بحث درباره همدلی گستردهتر وجود داشته باشد.
مقاله بر این نکته تأکید دارد که حتی اگر نتوانیم با قطعیت علمی درباره آگاهی موجودات دیگر صحبت کنیم، همچنان باید به لحاظ اخلاقی احتمال آن را در نظر بگیریم. سبو استدلال میکند که منتظر ماندن برای قطعیت علمی یک اشتباه است و ما باید به حقوق حیوانات و شاید در آینده حتی هوش مصنوعی توجه بیشتری داشته باشیم.